پاسخ گندم به باقیمانده ورمی کمپوست و کود شیمیایی در خاک

چکیده      استفاده و مدیریت بهینه ماده آلی یک جنبه مهم تولید پایدار در سیستم های زراعی است. با توجه به مقدار نسبتاً کم ماده آلی در خاکهای زارعی ایران و اثرات زیست محیطی مصرف مداوم کودهای شیمیایی، مصرف توأم کود شیمیایی و مواد آلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در همین راستا به­منظور بررسی اثر باقیمانده ورمی­کمپوست و کود شیمیایی بر عملکرد، اجزای عملکرد و صفات کیفی گندم (triticum aestivum l.) رقم بهار، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 11 تیمار و چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی کرمانشاه در سال 1393 اجرا شد. تیمارها شامل 1- مصرف 50­ درصد npk ، 2- 50 درصد npk+ ­3­ تن ورمی کمپوست در هکتار، 3- 50 درصد npk+ 5 تن ورمی کمپوست در هکتار، 4- ­50­­ درصد npk+ 7 تن ورمی کمپوست در هکتار، 5- 100­ درصد npk، 6- 3 تن ورمی کمپوست در هکتار، 7- 5 تن ورمی کمپوست در هکتار، 8- 7 تن ورمی­کمپوست در هکتار، 9- 3 تن ورمی­کمپوست در هکتار+ (100­ درصد npk منهای عناصر غذایی موجود در 3 تن ورمی کمپوست)، 10- 5 تن ورمی کمپوست+ (100­ درصد npk منهای عناصر غذایی موجود در 5 تن ورمی کمپوست) و 11- 7 تن ورمی­کمپوست در هکتار+ (100 درصد npk منهای عناصرغذایی موجود در 7 تن ورمی کمپوست) بود. نتایج نشان ­داد بیش ترین تعداد دانه در سنبله در تیمارهای 11 و 4 و کم ترین میزان آن هم در تیمارهای مصرف 50­ درصد npk  و 3 تن ورمی کمپوست مشاهده شد. بیش ترین وزن هزار دانه با کاربرد 7 تن ورمی­کمپوست+ (100 درصد npk  منهای عناصرغذایی موجود در 7 تن ورمی کمپوست) حاصل ­شد که در مقایسه با تیمارهای 50 و 100 درصد npk  به­ترتیب 88/15 و 31/6 درصد افزایش نشان ­داد. همچنین بالاترین عملکرد بیولوژیک و دانه گندم در تیمار 11 مشاهده شد. بیش ترین (6/998 کیلوگرم در هکتار) و کم ترین (4/403 کیلوگرم در هکتار) عملکرد پروتئین به ترتیب به تیمارهای  11 و 6 تعلق داشتند. میزان فسفر، آهن، روی و منگنز دانه نیز با مصرف ورمی کمپوست در تلفیق با کود شیمیایی بهبود یافت. براساس نتایج این پژوهش، باقیمانده تیمار 7 تن ورمی­کمپوست بعلاوی 100 درصد npk  منهای عناصرغذایی موجود در 7 تن ورمی کمپوست کمیت و کیفیت دانه گندم را نسبت به سایر تیمارها بهبود بخشید.